اهمیت اجرای طرح هادی و اهداف آن
شاید به نظر برسد که این روزها تمرکز دولت به سمت گسترش شهرها بوده است؛ اما این‌طور نیست و در این میان علاوه بر برنامه‌هایی که برای رشد و پیشرفت شهرهای بزرگ در نظر گرفته می‌شوند، برنامه‌هایی هم برای بهبود شرایط روستاها معین شده‌اند. شاید با نام طرح هادی روستایی چندان آشنا نباشید. این موضوع کاملاً طبیعی است؛ چراکه عمدتاً کسانی که در روستاها زندگی می‌کنند آشنایی بیشتری با آن دارند.
وظیفه اصلی ادارات دولتی خدمت به مردم و پیدا کردن راه‌هایی است که همه افراد جامعه بتوانند به‌طور یکسان از امکانات و شرایط خوب بهره‌مند شوند. به همین منظور هم نام طرح هادی و برنامه‌هایی مانند آن به گوش می‌رسند.
طرح هادی چیست؟
می‌توان تعاریف سخت و پیچیده‌ای برای این طرح بیان کرد که اصطلاحات دشواری در آن وجود دارند؛ اما اینجا سعی داریم تا به ساده‌ترین شکل ممکن برای شما تعریف کنیم که طرح هادی به چه طرح و برنامه‌ای گفته می‌شود؟
«برنامه‌ای جامع و کامل که علاوه بر ساماندهی زمین‌های روستا و اصلاح بافت آن‌ها، به دنبال این است که نحوه استفاده از هر زمین را نیز به‌وضوح مشخص کند.»
این کوتاه‌ترین تعریفی است که از طرح هادی روستایی می‌توان ارائه داد. باید اشاره کنیم که مشخص کردن کاربری زمین‌های روستا با استفاده از این طرح، قانون و قواعدی دارد. مصوبه‌های دولت، طرح‌های ساماندهی روستایی که از پیش مشخص شده‌اند یا طرح‌های کامل ناحیه‌ای، ازجمله مواردی هستند که در طرح هادی برای مشخص کردن کاربری زمین موردتوجه قرار می‌گیرند.
اهمیت اجرای طرح هادی روستایی
سال 1362 بود که برای اولین‌بار اَشکال اولیه این طرح با نام برنامه روان بخشی روستاها توسط وزارت مسکن و شهرسازی آغاز شد. پس از آن این طرح گسترش زیادی را شاهد بود و از سال 1378 توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به‌طورجدی تحت عنوان «طرح هادی» ادامه یافت و تا امروزه هم شاهد آن هستیم.
اهمیت اجرای این طرح هادی روستایی به نتایج و دستاوردهای خوب آن برمی‌گردد. اجرای این برنامه به تجدید حیات و هدایت روستاها برای انجام برنامه‌های آتی‌شان کمک می‌کند. این برنامه(طرح هادی روستایی) اشراف کاملی روی تمام جوانب خرید، فروش، اجاره و ساخت‌وسازها درون یا اطراف روستاها و حتی ساخت خانه جنگلی دارد و همین موضوع باعث شده تا وجود آن برای همه روستا، حائز اهمیت باشد.
وظایفی که به کمک این طرح اجرا می‌شوند!
بهترین مزیت این طرح در مردمی بودن آن می‌باشد. به بیانی دیگر می‌توان گفت که هدف از اجرای آن چیزی به جز خدمت‌رسانی به ساکنین روستاها نبوده است. در وهله اول نیازهای افراد است که در این طرح مورد بررسی قرار می‌گیرند. در سه خط می‌توان تمام وظایف این طرح را خلاصه کرد:
- شناسایی نیازها و خواسته‌های ساکنین یک روستا برای زمان حال یا آینده
- تشخیص و تعیین امکاناتی که باید برای برطرف کردن نیازهای ساکنین وجود داشته باشند.
- مشخص کردن زمین، ساختمان یا تأسیساتی که می‌توانند در جهت رفع نیازهای ساکنین مفید باشند؛ حتی در شرایط خاص یا تغییر کاربری یک زمین برای دست‌یابی به این هدف.
هدف از اجرای طرح هادی چیست؟
مهم‌ترین بحث در مورد طرح هادی اهدافی هستند که در ابتدا برای آن مشخص شده‌اند. با اطلاع از این اهداف می‌توان تا حد زیادی در مورد کارایی و البته اهمیت آن هم مطلع شد. در فصل اول آیین‌نامه اجرایی تهیه و تصویب این طرح اهدافی برای آن عنوان شده که به شرح زیر هستند:
- بهبود معیشت ساکنین روستا
- اصلاح چرخه تولید و مصرف اهالی
- جذب سرمایه‌های خارجی به روستا
- هدایت و کنترل شرایط فیزیکی روستا
- ساماندهی نظام توزیع خدمات در روستا
- بهبود سطح رفاه و آسایش اجتماعی روستائیان
- پیشگیری از مهاجرت روستائیان و از بین بردن دلایل آن
- ایجاد شرایطی عادلانه برای دسترسی تمام اهالی روستا به امکانات موجود
- خدمات بهزیستی عمومی و فراهم کردن تسهیلات لازم برای بهبود مسکن
- در نظر گرفتن شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی روستا برای ایجاد زمینه‌های توسعه آن
طرح هادی چگونه تهیه می‌شود؟
آن‌چنان‌که به نظر می‌رسد تهیه طرح هادی برای روستاها دشوار نخواهد بود. برای مثال در روستاهای استان گیلان این طرح در حال اجرا است و نتایج بسیار خوبی در پی داشته که به‌طور مستقیم بر کیفیت زندگی اهالی روستاهای این استان اثرگذار بوده است.
جالب است بدانید که طرح هادی روستایی با انجام 4 مرحله اصلی تهیه می‌شود و در ادامه تنها پیروی از آن برای تجدید حیات روستاها کافی است.
- ترسیم نقشه‌ای از وضعیت حال حاضر در روستا و نواحی اطراف آن
- مطالعه پایه و جمع‌آوری اطلاعات برای تشخیص نیازهای روستائیان
- بررسی کامل نتایج مطالعه پایه برای دست یافتن به یک چشم‌انداز کلی
- تهیه طرح هادی روستایی و مشخص کردن پروژه‌هایی که انجامشان کمک‌کننده خواهد بود.
استعلام زمین در طرح هادی
همان‌طور که اشاره کردیم، بیشتر روستاهای استان گیلان و حتی دیگر استان‌های کشور در حال اجرای این طرح (طرح هادی روستایی)هستند و از این طریق توانسته‌اند به نظم و شرایط مطلوبی دسترسی داشته باشند. برای بسیاری از افراد سؤال است که چگونه می‌توان تشخیص داد که کدام زمین‌ها در طرح هادی قرار گرفته‌اند و برای آن‌ها اهدافی مشخص شده است؟
مراجعی که وظیفه تنظیم و تهیه این طرح را بر عهده دارند کاملاً مشخص هستند. همه آن‌ها موظف خواهند بود که به کسانی که دراین‌رابطه ابهامی دارند، پاسخ کامل دهند. اگر شما هم قصد ساخت‌وساز در یک زمین روستایی دارید، بهتر است پیش از آنکه شروع به کار کنید، استعلام‌های مربوط به طرح هادی را از مراجع دهیاری، شهرداری و بنیاد مسکن درخواست نمایید.
دقت کنید که استعلام دریافت شده از سمت بنیاد مسکن می‌تواند پاسخ قطعی برای این باشد که شما حق ساخت‌وساز در زمین موردنظر را دارید یا خیر. در اصطلاح به چنین زمین‌هایی که اجازه ساخت به آن‌ها داده می‌شود، زمین‌های داخل طرح می‌گویند.
سخن نهایی
طرح هادی روستایی یکی از برنامه‌های جامعی است که توسط بنیاد مسکن برای کمک و بهبود شرایط روستائیان تنظیم و اجرا می‌شود. در مورد این طرح باید بگوییم که در ابتدا تنها برای مدت 10 سال اجرای آن به تصویب رسید. پس از آن با توجه به نتایج و بازخوردهای اهالی روستاها، تصمیم بر تمدید آن گرفته شد که البته تصمیم بسیار خوبی بوده است.
روند ادامه‌‌دار این برنامه هدفمند باعث شده تا جمعیت کمتری از روستاها به شهرها مهاجرت کنند و حتی آن‌هایی که پیش‌تر به دنبال شرایط بهتر به شهرها رفته بودند، به زادگاه اصلی خود بازگشته‌اند.